مدرسه علمیه کوثر کاشان

زیارت کربلای معلی، زیارتی است که ثوابهای بی حد و حصری در مورد آن بیان شده است. زیارتی است که فرموده اند:

«حقٌ عَلَی الغَنیَّ یَأتِی قبرََ الحُسینِ فِی السّنهِ مِرَّتَین وَحَقٌ عَلَی الفَقیرِ أن یَأتِیه فِی السّنهِ مَرّه»

«این حق بر گردن هرغنی است که در سال دو مرتبه نزد قبر امام حسین علیه السّلام رود و این حق برگردن هر فقیری است که سالی یک مرتبه به زیارت ایشان رود.»

روایت، عنوان «حق» را مطرح می کند و حرفی از استحباب نیست و یا حتّی امر نمی کند که عده ای آن را حمل بر استحباب کنند. زیارت امام حسین علیه السّلام، حق اهل البیت علیهم السّلام بر گردن فقیر و غنی است و مورد اتفاق فقها این است که ادای حق واجب است. و در قرآن ذکر شده که: وآت ذی القربی حقه، حق اهل البیت علیهم السلام را بدهید.

روایات در این موضوع به قدری است که در برخی از کتب، بابی به عنوان «باب حد وجوبها فی الزمان علی الأغنیاء والفقراء»«باب حد زمانی وجوب زیارت امام حسین علیه السّلام بر اغنیاء و فقرا» و همچنین بابی با عنوان «أقل ما یزار فیه الحسین و أکثر ما یجوز تأخیر زیارته للغنی والفقیر»«کمترین مدتی که در آن مدت حضرت امام حسین علیه السّلام را باید زیارت کرد و حداکثری که زیارت آن جناب را غنی و فقیر می توانند به تأخیر بیاندازند.» وارد شده است.

هر انسانی که خود را تابع شریعت رسول خدا می داند باید به چنین روایاتی عمل کند و خود را به این مکان مقدس برساند. اما آنچه که مهم تر است، آداب و شرایط چنین زیارتی است. مفضل بن عمر از امام صادق علیه السلام روایت می کند که ایشان فرمودند:

تَزُورُونَ خَیْرٌ مِنْ أَنْ لَا تزورون وَ لَا تَزُورُونَ خَیْرٌ مِنْ أَنْ تزورون قَالَ قُلْتُ قَطَعْتَ ظَهْرِی قَالَ تَاللَّهِ إِنَّ أَحَدَکُمْ لَیَذْهَبُ إِلَى قَبْرِ أَبِیهِ کَئِیباً حَزِیناً وَ تَأْتُونَهُ أَنْتُمْ بِالسُّفَرِ کَلَّا حَتَّى تأتونه [تَأْتُوهُ‏] شُعْثاً غُبْراً.

زیارت کنید بهتر است از آن که زیارت نکنید و زیارت نکنید بهتر است از اینکه زیارت کنید. عرض کردم: یا سیدی با این کلام، پشت مرا شکستید. حضرت فرمودند: به خدا قسم جز این نیست که هر یک از شما اگر به سوی قبر پدرش رود در هم شکسته و محزون می رود ولی به زیارت قبر مطهر حضرت می روید در حالیکه با خود سفره ها می برید! نه این طور نباید به زیارت بروید بلکه زیارتش کنید با حالی افسرده، حزین و گرفتار.

سوال این جاست: این زیارتی که حق اهل البیت بر گردن ماست، زیارتی که با زیارت خدا فوق عرش برابری می کند. زیارتی که به هر قدمش حج رسول خدا صلی الله علیه واله وسلم برای زائر نوشته می شود. زیارتی که روزهای آن از شمار عمر زائر حساب نمی شود و زیارتی که ثواب بی حد و حصر دارد؛ چرا باید امام معصوم بفرماید اگر نروید بهتر است از آنکه بروید؟! مگر چه اتفاقی افتاده که حضرت که به چشم عین اللهی اش این ثواب عظیم را می بیند و از طرفی بالمومنین رئوف رحیم است و اقتضای رافت و عطوفت و رحمت او این است که از نهایت وجود بخواهد که شیعه اش به چنین ثوابی نائل شود مگر چه می بیند که می فرماید: اگر نروید بهتر از آن که بروید؟!!

قدری تأمل می خواهد. اگر تمام این ثواب عظیم یکطرف باشد و رعایت نکردن آداب زیارت حضرتش طرف دیگر؛ حضرت می فرماید: همان بهتر که به زیارت نروید و از این ثوابهای بی حد محروم شوید ولی کاری نکنید که حرمت آن حرم شکسته شود. ولو به لقمه ای حلوا و شیرینی (چنانکه در برخی روایات همین مطلب ذکر شده است). محروم از این ثواب بی حد شوید به از اینکه در جایی که قطره آبی بر لبان مبارک ابی عبدالله نرسید، طفل رضیعش تشنه ذبح شد، و مخدرات حرم آواره و بی معجر شدند… غافل از مصیبت شوید و محزون و در هم شکسته نباشید.

چون این جایگاه منیع و رفیع و این حرم شریف، باید با آداب خاص خود باشد. زائر باید حال مصیبت زده داشته باشد آن هم به همان قِسم مصیبتی که مولایش ابی عبدالله علیه السلام داشت:

عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ قَالَ: إِذَا أَرَدْتَ زِیَارَهَ الْحُسَیْنِ فَزُرْهُ وَ أَنْتَ کَئِیبٌ حَزِینٌ مَکْرُوبٌ شَعِثاً مُغْبَرّاً جَائِعاً عَطْشَاناً فَإِنَّ الْحُسَیْنَ قُتِلَ حَزِیناً مَکْرُوباً شَعِثاً مُغْبَرّاً جَائِعاً عَطْشَاناً- وَ سَلْهُ الْحَوَائِجَ وَ انْصَرِفْ عَنْهُ وَ لَا تَتَّخِذْهُ وَطَناً

هنگامی که قصد زیارت امام حسین علیه السلام را کردی؛ او را زیارت کن در حالی تو شکسته، بسیار محزون و غمگین خاک آلود و پریشان موی و تشنه و گرسنه باشی چرا که همانا حسین علیه السلام کشته شد در حالی که بسیار محزون و غمگین، پریشان موی، خاک آلود، تشنه و گرسنه بود و حوائج را از او بخواه و بعد از آن برگرد و کربلا را به عنوان وطن قرار نده.

تمامی موارد فوق از انواع عزاداری نیز محسوب می شود چون حال مصیبت زده در مصیبت محبوب باید اینگونه باشد.

به هر حال نباید زیارت امام حسین علیه السلام برای زائر، عادی و معمولی شود. باید بداند اینجا ذراری خیر سلیل از اولاد نبی را به شهادت رساندند. و چون این سرزمین نباید برای شیعه و محب عادی و معمولی شود توصیه شده است که آن مکان مقدس را به عنوان وطن اتخاذ نکنند تا مبادا این سرزمین پر از بلا، مکان زندگی روزمره او شود. ما با ذکر روایت دیگر در مورد آداب زائر امام حسین علیه السلام سخن را به اتمام می رسانیم و ما بقی آداب و شرایط را حواله می دهیم به کتاب جامع کامل الزیارات ابن قولویه.

محمد بن مسلم روایت می کند که محضر مبارک امام صادق علیه السلام عرض کردم: هرگاه به زیارت پدر بزرگوارتان (حضرت امام حسین علیه السلام) می رویم آیا به همان هیئت و کیفیتی که به حج می رویم باشیم؟ حضرت فرمودند: بلی. عرض کردم: پس آنچه بر حاجی لازم است بر ما هم لازم است؟… حضرت فرمودند: بر تو لازم است که با همراهانت خوش رفتار باشی، سخن اندک بگوئی و حتی الامکان تکلم نکنی مگر به خیر. بر تو لازم است زیاد بیاد خدا باشی. بر تو لازم است که جامه و لباس هایت را نظیف نگه داری. لازم است بر تو پیش از اینکه به حائر برسی غسل کنی. لازم است بر تو که خاشع بوده و زیاد نماز خوانده و بسیار بر محمد و آل او صلوات بفرستی و به آنچه مال تو نیست و از آن دیگری است احترام بگذاری. لازم است به آنچه حلال نیست نگاه نکرده و چشم خود را از آن فروبندی. لازم است وقتی برادر ایمانی خود را نیازمند دیده و ملاحظه کردی که بواسطه نداشتن نفقه از ادامه ماندن برای زیارت عاجز است به دیدنش رفته و او را کمک و با مواسات با او رفتار کنی. بر تو لازم است تقیه که دین تو بدان قائم است. بر تو لازم است از آنچه منهی هستی و از خصومت و دشمنی و زیاد قسم خوردن و از جدال کردنی که در اثناء به خوردن قسم مبادرت می ورزی اجتناب و دوری کنی. یکی از شروط زیارت امام حسین علیه السلام، شروط حج است که لازم به ذکر بود شروط دیگری نیز موجود است که مخصوص زیارت ایشان است مانند مهموم و مغموم و… بودن که تفصیل آن در کتاب کامل الزیارات.

آنچه که از شروط ذکر کردیم نه بدان معناست که چون ما غالبا غافل از این شروطیم پس همان بهتر که ترک زیارت کنیم. خیر همانطور که ابتدا گفته شد زیارت بر هر یک از ما به عنوان حق واجب است و باید سعی کنیم شروط آن را تا حد امکان تدارک کنیم. و بیان حضرت که فرمودند «همان بهتر که نروید»؛ نه به معنای ترخیص در ترک زیارت بلکه مانند این می ماندکه به فردی که نمازش را با لباس غیر طاهر می خواند در حین نماز با اطرافینش با ایما و اشاره حرف می زند و خلاصه اصلا رعایت آداب نماز را نمی کند؛ به این فرد گفته شود همان بهتر که نماز نخوانی. این به معنای اذن در ترک نیست بلکه بدین معناست که باید شروط نماز را تدارک کند.

خداوند متعال ما را جزء زائران دائمی حرم مولی الکونین ابی عبدالله الحسین علیه السلام قرار دهد.

تمامی منابع فوق از کتاب شریف «کامل الزیارات» ابی القاسم جعفر بن محمد بن موسی بن قولویه بود.

بار بگشائيد، اينجا كربلاست       آب و خاكش با دل و جان آشناست       السّلام، اى سرزمينِ كربلا السّلام، اى منزلِ نور خدا

السّلام، اى وادى دلجوى عشق                وه چه خوش ميآيد اينجا بوى عشق

السّلام، اى خيمه‌گاهِ خواهرم             قتلگاه جان‌گداز اكبرم

كربلا! گهوارۀ اصغر توئى                   مقتل عبّاس مَه پيكر توئى

آمدم، آغوش خود را باز كن              بستر مهمان خود را ساز كن

آمدم، با شهپر جان آمدم

آتشم، امّا چو طوفان آمدم

قیل للصادق علیه السلام سیدی جعلت فداک ان المیت یجلسون بالنیاحة بعد موته او قتله و أراکم تجلسون انتم و شیعتکم من اول شهر بالماتم و العزاء للحسین علیه السلام

فقال علیه السلام ما هذا! اذا هل هلال محرم نشرت الملائکة ثوب الحسین و هو مخرق من ضرب السیوف و ملطخ بالدماء و فنراه نحن و شیعتنا بالبصیرة و لا بالبصر فاذا تفجر دموعنا

به امام صادق علیه السلام عرض شد: آقای من! بفدایتان شوم… وقتی کسی می میرد یا کشته می شود جلسه نوحه ای برای او می گیرند. و من مشاهده می کنم که شما و شیعیانتان از اول ماه محرم اقامه جلسه عزا می کنید. حضرت فرمودند: این چه حرفی است! هنگامی که هلال ماه محرم دمیده می شود ملائکه پیراهن امام حسین علیه السلام را آویزان می کنند در حالی که پاره پاره شده از ضربه های شمشیر و آغشته به خون است. ما و شیعیانمان این پیراهن را با چشم بصیرت و نه بصر می بینیم پس اشک های ما منفجر می شود.

منبع: ثمرات الاعواد، ص 37-36

اولین شراره های آتش کین دشمن در کنار غدیر تولد یافت. آن زمان که پیامبر صلی الله علیه و آله دست امیرالمؤمنین علیه السلام گرفت و فرمود: من کنت مولاه فهذا علی مولاه ، پیامبر صلی الله علیه و آله شاید سخن تازه ای نگفته بود و سرّ مکنونی را فاش نکرده بود، آنچه را بارها و بارها گفته بود، این بار با سخنی شفاف تر و با صراحت بیشتری بیان کرد، اول از صداقت و امانت خویش پرسیده بود و همگان مهر تأیید بر گفتارش زدند و بعد بر ولایت خویش اعتراف گرفته بودند و همگان مقر آمده بودند که از خویش بر خویش اولی تر پیامبر صلی الله علیه و آله است. پس از اثبات صریح و مکرر منزلت خویش نوبت به امیرالمؤمنین علیه السلام رسید. …امام و اکمال دین… آنچه من بر شما بوده ام، از این پس امیرالمؤمنین علیه السلام بر شماست. هرکه به کشتی نبوت من درآمده است، اینک در ساحل امامت امیرالمؤمنین علیه السلام پیاده شود وگرنه بی تردید غرق می گردد. آمده بودم که از ظلمت، شما را رهایی بخشم و اینک خورشید در دستهای مولی الموحدین علی علیه السلام است. آمده بودم که از عذاب الهی شما را بر حذر دارم، بترسید از خیانت به امیرالمومنین علیه السلام . آمده بودم که دین را بیاورم که امیرالمؤمنین علیه السلام دین است به تمامه. امیرالمومنین علیه السلام مظهر اتم و اکمل دین است. راه با علی علیه السلام هدایت و بدون او ضلالت است. سخن تمام و نیز رسالت من. (الیوم اکملت لکم دینکم و…) اما با این دو مصیبت عظمی - خانه نشینی خورشید و سیاه دلی مردم - اسلام غریب شد و آرام آرام آن دشنه ها که کارگاه انکار غدیر ساخته و پرداخته شده بود از نیام خباثت درآمد و مهیای قتل آل الله شد. با اولین ضربه عرش بر فرش به لرزه درآمد و فرق امید شکافته گشت و خون محراب مظلومت را پوشاند. با دومین ضربه امام حسن علیه السلام و با سومین و چهارمین … امام حسین علیه السلام عصاره مظلومیت تاریخ به خون نشست و منکران غدیر و خفاشان ولایت گریز حضور ممتد و مستمر شب را جشن گرفتند. … و از آن پس تاکنون و تا قیام قائم آل محمد علیهم السلام  آنچه تعدی و ستم بر اسلام و اسلامیان رفته و می رود همه بدست نوادگان و اخلاف همان کسانی است که در غدیر کینه و نفاق را به پا داشتند.
آری! حسین را کشتند. دوباره باز غدیر را به خاک و خون کشیده اند. شقی ترین اشقیا در کربلا حاضر شدند. بغضها، کینه ها، حسادتها و کفر و نفاق انباشته در سینه ها را یکجا در نیزه ها و شمشیرها ریختند و به سوی اهل بیت پیامبر صلی الله علیه و آله  حمله ور شدند. کشتند و اسیر کردند تا درخت دین را ریشه کن و نام پیامبر صلی الله علیه و آله  را از صفحه روزگار محو نمایند.
آری اراده کردند نور خدا را با دهان¬های پلید خود خاموش سازند غافل از اینکه پرفروغ تر می شود. دوباره قتلگاه است و پیکر پاره پاره حسین علیه السلام … و زینب سلام الله علیها است که بانگ می زند حسین علیه السلام را دوشنبه کشتند. عاشورا که دوشنبه نبود؟ اما سقیفه که دوشنبه که بود! و تیری که در کربلا سینه امام حسین علیه السلام را نشانه رفت در سقیفه دستان پلیدی کمان آن را کشیده بود و آن روز دوشنبه بود. اکنون دوباره در آستانه فرارسیدن محرم هستیم و وارث غدیر و یادگار عاشورا حضرت حجت بن الحسن المهدی علیه السلام سیه پوش شده است و شیعیان نیز … عاشورا را پاس بداریم تا غدیر زنده بماند.

کاش رفتگان تاریخ هم برمی‏ گشتند! کاش آیندگان را مجال وصالی بود؛ شاید ما غربت‏ نشینان شهر غیبت هم شاهد می‏ شدیم؛ آن‏گاه که پیامبر صلی الله علیه و آله با گلوی خسته از گذر سال‏ها، مرتضی علیه السلام را تصنیف کرد.
یاد دارم عشق، سال‏های سال برای غدیر، جشن تولد می‏ گرفت و امامت از دستان حقیقت باران، هدیه تولد می ‏ستاند. یادم می‏ آید کودکی افکار بکرم، که دل به بازی بادکنکی می‏ دادم و از درک عظمت غدیر غافل بودم و حالا می ‏فهمم که چگونه مردمان مدینه، غدیر در یادشان ماند و امیر مؤمنان از یادشان رفت.
کودکان به حج رفته مدینه از غدیر، تبریک و شادباشی شناختند و امیرالمؤمنین علیه السلام ماند و مسئولیت این قوم و او ماند مولایِ مردمی کم‏ حافظه.
همه جا را چراغانی کنید!
ای مردمان کوچه تاریخ! زمان را چراغانی کنید؛ نکند حافظه تاریخ کم شود!
نکند خبر امامت ابوتراب، لای ورق‏های تاریخ، خاک بخورد! همه جا را چراغانی کنید؛ هر چراغی که به شکرانه برمی ‏افروزید، آیه ‏ای از حقانیت امیرالمؤمنین علیهم السلام خواهد شد.
خاطره‏ ای برای تشیع
غدیر، فقط آبگیری خشک نیست؛ غدیر، جغرافیای تنهایی علی و فاطمه سلام الله علیهما است.
غدیر، خاطره تشیع است که نیمه شب‏ها و سحرگاهان، ذکر نام علی و فرزندانش علیهم السلام را تداعی می‏کند.